وضعیت اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای در بودجه كل، استان ها، شركت ها، بانك ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت
وضعیت اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای در قانون بودجه سال 1400 كل كشور
در قانون بودجه سال 1400، جمعا 20 تبصره ذیل ماده واحده به منظور دخل و خرج این سال پیش بینی شده است كه تعداد زیادی از این تبصره ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم به منابع و مصارف تملك دارایی های سرمایه ای مربوط می شوند.
وضعیت ارقام كلان اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای
در چارچوب قانون بودجه سال 1400 كل كشور، سرجمع اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای در بودجه عمومی دولت اعم از مصارف عمومی و اختصاصی، برابر با 1825 هزار میلیارد ریال می باشد كه شامل 727 هزار میلیارد ریال اعتبارات منابع عمومی «دستگاه های اجرایی ملی»، 316 هزار میلیارد ریال اعتبارات «دستگاه های اجرایی محلی در استان ها»، 63 هزار میلیارد ریال اعتبارات «اختصاصی دستگاه های اجرایی» و 719 هزار میلیارد ریال اعتبارات «ردیف های متفرقه» است. اعتبارات منابع عمومی «دستگاه های اجرایی ملی»، در قانون، شامل 581 هزار میلیارد ریال اعتبارات ردیف های مندرج در پیوست شماره یك و 146 هزار میلیارد ریال ردیف های متفرقه برای دستگاه های مزبور می باشد. اعتبارات «اختصاصی دستگاه های اجرایی» قانون شامل 58 هزار میلیارد ریال به طور مشخص برای دستگاه های اجرایی ملی و 5 هزار میلیارد ریال برای دستگاه های اجرایی محلی در استان ها است.
در قانون بودجه سال 1400 كل كشور، 41 درصد از اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای مربوط به طرح های ملی و ملی استانی شده مندرج در پیوست شماره یك، 41 درصد مربوط به ردیف های متفرقه و 18 درصد مربوط به طرح های استانی است. تملك دارایی های سرمایه ای ملی در قانون مزبور، اعتباری حدود 727 هزار میلیارد ریال به خود اختصاص داده اند كه نسبت به قانون بودجه سال 1396 50 درصد افزایش داشته است.
طرح های تملك دارایی های سرمایه ای (پیوست شماره یك)
از مجموع 1762 هزار میلیارد ریال اعتبارات از محل منابع عمومی برای تملك دارایی های سرمایه ای، بیش از 580 هزار میلیارد ریال به طرح های تملك دارایی های سرمایه ای موجود در پیوست (1) قانون بودجه 1400 اختصاص داده شده كه در مقایسه با قانون بودجه سال 1396، رشد 50 درصدی را نشان می دهد. در قانون بودجه سال 1400، از مجموع 2655 طرح، تعداد 2019 طرح ملی و 636 طرح به صورت ملی استانی شده در نظر گرفته شده است. همچنین این طرح ها از بعد دارا بودن سال شروع و خاتمه به دو بخش طرح های غیرمستمر (دارای سال شروع و خاتمه) و طرح های مستمر (فقط دارای سال شروع) تقسیم می شوند. از مجموع 2656 طرح در قانون بودجه سال 1400، تعداد 1891 طرح به صورت غیرمستمر و 764 طرح به‌صورت مستمر در نظر گرفته شده است.
بررسی تعداد طرح های غیرمستمر پیوست شماره (1) قانون بودجه سال 1400 به تفكیك امور بخشی سازمان برنامه و بودجه نشان می دهد كه امور راه و ترابری و مدیریت عمران شهری و روستایی با 597 طرح غیرمستمر بیشترین تعداد از طرح های تملك دارایی های سرمایه ای غیرمستمر را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر، امور آموزش و پرورش عمومی و فنی و حرفه ای با 15 طرح كمترین تعداد طرح های غیرمستمر پیوست شماره (1) قانون بودجه سال 1400 كشور به خود اختصاص داده است. امور آموزش عالی، تحقیقات و فناوری، سلامت و رفاه اجتماعی و امور عمومی، قضایی، دفاعی و امنیتی به ترتیب با 298، 276 و 64 طرح مستمر، اموری هستند كه بیشترین طرح های مستمر را به خود اختصاص داده اند.
اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای استان ها
مطابق قانون بودجه سال 1400، اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای استان ها نسبت به سال گذشته با رشد چشمگیر 109 درصدی مواجه بوده است؛ نكته قابل توجه در مورد اعتبارات 3 درصد صادرات نفت خام و گاز طبیعی می باشد كه این عدد با رشد 191 درصدی نسبت به سال گذشته مصوب شده است. اعتبارات 0.27 درصد مالیات بر ارزش افزوده نیز رشد 21 درصدی را تجربه كرده است. اعتبارات قانون استفاده متوازن از امكانات كشور نسبت به مصوب قانون بودجه سال 1396 رشد چشمگیری داشته است، به طوری كه حدود 280 هزار میلیارد ریال اعتبار در قانون بودجه سال 1400 به این ردیف پیش بینی شده است. اعتبارات طرح های استانی (ملی استانی شده) پیوست (1) نسبت به قانون بودجه سال 1396 با رشد 53 درصدی مواجه بوده است.
سهم استان ها از اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای كشور بدون احتساب قانون استفاده متوازن از امكانات كشور طی قانون بودجه سال 1400، 18 درصد بوده كه نشانگر افزایش چهار درصدی نسبت به سال گذشته دارد. در قانون بودجه سال 1400، استان های خوزستان، سیستان و بلوچستان، كرمان، فارس، خراسان رضوی، آذربایجان غربی به ترتیب بیشترین سهم از اعتبارات استانی را به خود اختصاص داده اند. قم، سمنان، قزوین، زنجان، چهارمحال و بختیاری نیز جز استان هایی هستند كه نسبت به سایر استان ها سهم كمتری از اعتبارات استانی را برخوردارند.
وضعیت اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای شركت های دولتی، بانك ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت
مصارف سرمایه ای در شركت ها شامل اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای از محل منابع عمومی و منابع داخلی و هزینه های سرمایه گذاری از محل منابع داخلی است. كل مصارف سرمایه ای هزینه های سرمایه گذاری كل در قانون بودجه سال 1400 معادل 3260 هزار میلیارد ریال است كه نسبت به مصوب سال 1399 با رشدی معادل 54 درصد مواجه شده است. منابع عمومی فقط برای تامین اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای شركت های دولتی رقمی در حدود 269 هزار میلیارد ریال پیش بینی شده كه این میزان اعتبار نسبت به قانون بودجه سال 1396 معادل 39 درصد برخوردار شده است؛ به عبارت دیگر سهم دولت از كل هزینه های سرمایه ای شركت ها در قانون بودجه سال 1400 فقط به میزان 8, 57 درصد است.
مجموع اعتبارات تملك دارایی های سرمایه ای از محل منابع عمومی برای مناطق آزاد تجاری- صنعتی در قانون بودجه سال 1400 كشور، 56449 میلیارد ریال پیش بینی شده است، به طوری كه برای اجرای طرح های عمرانی، سهم منابع داخلی 15096 میلیارد ریال، منابع بودجه عمومی 50 میلیارد ریال تسهیلات داخلی و خارجی 13400 میلیارد ریال، انتشار اوراق 26500 میلیارد ریال و سایر منابع 1453 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.
